وزوز گوش یا تینیتوس چیست؟

وزوز گوش یا تینیتوس به شنیدن صداها یا زنگ زدن در گوش یا حتی سر زمانی که هیچ صدایی در محیط بیرون وجود ندارد اطلاق می‌شود که ممکن است به شکل یک وزوز یا صدای مداوم باشد. این احساس ناشی از اختلالات مختلفی مانند آسیب شنوایی در یک یا چندین فرکانس، کاهش شنوایی به دلیل عوامل سنی، ضربه روحی، ضربه صوتی شدید یا درمعرض بودن در صدای بلند، ضربه فیزیکی شدید به سر یا اختلالات در سیستم گردش خون است. وزوز گوش معمولاً در بزرگسالان مسن بیشتر شایع می باشد و به طور کلی تقریباً 15 تا 20 درصد افراد را درگیر می‌کند.

این احساس ناخوشایند، علیرغم آزار، به تنهایی یک بیماری نیست بلکه نشانه‌ یا عارضه از اختلالات زمینه‌ای مثل کاهش شنوایی مرتبط با سن، آسیب شنوایی یا اختلالات در سیستم گردش خون است. توجه داشته باشید صدای وزوزگوش ممکن است برای هر فرد با توجه به عامل ایجاد آن متفاوت باشد و بنابراین نوع درمان وزوز نیز با توجه به عامل ایجاد متفاوت می باشد و نمی توان از یک روش برای درمان همه افراد با وزوزگوش استفاده کرد.

 

 

علائم وزوز یا شنیدن صدا در گوش چیست؟

علائم وزوز گوش شامل شنیدن صداهای کاذب در یک یا هردو گوش و حتی در سر هستند که در این وضعیت در حالی که هیچ صدای خارجی وجود ندارد(بخصوص در هنگام خواب و استراحت) افراد احساس می‌کنند که صداهایی مانند زنگ، ویبره، غرش، کلیک، فشفش، صدای سوت، صدای مهتابی، صدای برفک تلویزیون، صدای زودپز یا انواع دیگر صداها را در یک یا هر دو گوش خود می‌شنوند.

وزوزگوش ممکن برای هر فرد دارای شدت، بلندی یا تیزی متفاوتی باشد به طور مثال زمانی که فرد در فرکانس های بالا یا صداهای تیز دچار کم شنوایی باشد به احتمال بسیار زیاد دارای وزوز با صدای تیز می باشد. در مقابل در بیماری منییر که سبب آسیب در فرکانس های پایین شنوایی می شود فرد دارای وزوز با صدای بم یا کلفت می باشد. بنابراین از روی صدا یا فرکانس وزوز می توان به صورت تقریبی محل یا عامل درگیری را شناسایی کرد.

در اکثر افراد زمانی که از وزوز خود صحبت می کنند در طول روز یا هنگام کار به علت عدم توجه به وزوز خود، صدای وزوز شنیده نمی شود اما در موارد کمی حتی زمانی که فرد در محیط شلوغ یا خیابان حضور دارد وزوز قابل شنیدن می باشد.

همچنین در اکثر اوقات وزوز گوش به صورت دوره ای می باشد یعنی گاهی قابل شنیدن است و گاهی اصلا وجود ندارد اما به مرور با توجه فرد به وزوز و افزایش استرس و درگیری ذهنی وزوز دایمی می شود. همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم وزوزگوش بیماری نیست بلکه عارضه یک بیماری یا آسیب به سیستم عصبی مرکزی می باشد که مهمترین عامل شروع وزوزگوش کم شنوایی می باشد. دقت داشته باشید منظور از کم شنوایی دقیقا به معنی مشکل در شنیدن نمی باشد. گاهی آسیب تنها در یک فرکانس شنوایی می تواند سبب بروز وزوزگوش شود بدون آنکه فرد در شنیدن صدا دچار مشکل باشد.

 

سوال: آیا وزوزگوش می تواند سبب بروز کم شنوایی یا آسیب به مغز شود؟

خیر.

در بالا بیان کردیم که وزوز ناشی از بروز یک اختلال یا آسیب می باشد و نشانه و عارضه یک بیماری دیگر است. به طور مثال زمانی که فرد دچار کم شنوایی می شود و از سمعک استفاده نمی کند. مغز به مرور برای بهبود وضعیت شنوایی و جبران شنوایی فعالیت عصبی خود را افزایش می دهد که به این عمل جبران مرکزی گفته می شود. با شروع جبران مرکزی و ایجاد پلاستیسیتی جدید یا مسیرهای عصبی جدید وزوز شروع می شود. پس بنابراین وزوزگوش نمی تواند سبب کم شنوایی یا آسیب به بخش های مختلف مغز شود.

 

 

وزوز گوش نشانه چیست؟

22 علت مهم شروع وزوزگوش

 

1. کم شنوایی در یک یا چندین فرکانس

مهمترین عامل شروع وزوزگوش یا شنیدن صدا درگوش کم شنوایی می باشد. چندین تیوری در مورد چگونگی شروع وزوزگوش در اثر کم شنوایی وجود دارد که به صورت خلاصه در مورد آنها توضیح داده می شود:

 

2. ضربه صوتی شدید یا در معرض بودن صدای بلند

ضربه صوتی شدید نظیر صدای شلیم گلوله، صدای انفجار و... به علت آسیب به سیستم شنوایی حلزون و عصب شنوایی می تواند سبب بروز وزوزگوش شدید شود. همچنین حضور در محیط های پرسروصدا نظیر کارخانجات ریختگری، جوشکاری به دلیل سروصداهای زیاد و بلند به مرور زمان می توانند سبب بروز کم شنوایی شوند.

در حالت اول به دلیل ضربه ناگهانی و شدید به سیستم شنوایی احتمال شروع وزوزگوش در همان لحظه بسیار زیاد است اما در حالت دوم در اکثر اوقات بعد از گذشت سال ها و زمانی که افت شنوایی افزایش یافت احتمال شروع وزوزگوش نیز افزایش می یابد. به این نوع از کم شنوایی که به علت سروصداهای شغلی می باشد کم شنوایی ناشی از نویز یا NIHL گفته می شود. در این حالت افت شنوایی تنها در فرکانس 4 کیلوهرتز شروع می شود و به مرور زمان به فرکانس های کناری گسترش می یابد.

استفاده از هدفون های محافظ گوش یا قالب های ضدصوت برای افرادی که دایما در محیط پرسروصدا می باشند تا حدود بسیار زیادی از شروع کم شنوایی و عوارض ناشی از آن نظیر وزوزگوش یا حساسیت به صدا جلوگیری می کند. همچنین مصرف بعضی از ویتامین ها نظیر ویتامین دی، منیزیم، پتاسیم، ویتامین سی و... جنبه حفاظت شنوایی دارند و برای افرادی که در محیط پرسروصدا حضور دارند پیشنهاد می شود.

 

3. ضربه روحی شدید

ضربه روحی شدید یا درگیری های احساسی شدید به دلیل اختلال در فعالیت سیستم لیمبیک می تواند سبب شروع وزوزگوش شود. سیستم لیمبیک در مغز مسول کنترل احساسات، عواطف و هیجانات در فرد می باشد. زمانی که به فرد خبر فوت یکی از اقوام نزدیک گفته می شود به دلیل فشار روانی و روحی وارد شده سیستم لیمبیک بیش از حد تحریک می شود که سبب تغییرات در مسیرهای عصبی وابسته به آن و شروع وزوزگوش می شود. در این حالت ممکن است فرد دارای شنوایی نرمال نیز باشد. استرس بیش از حد، عصبانیت های شدید، درگیری های ذهنی شدید و... مثال هایی از ضربه روحی و درگیری های احساسی می باشند.

 

4. سکته گوش یا افت شنوایی ناگهانی

سکته گوش یا کم شنوایی ناگهانی همانطور که از اسم آن مشخص است به معنی بروز کم شنوایی به صورت ناگهانی و بدون دلیل تنها در یک گوش تعریف می شود. در اکثر اوقات بعد از بلند شدن از خواب فرد حالت کیپی یا پری درگوش، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ، وزوزگوش و مشکل در شنیدن صداهای اطراف و گفتار(گنگ یا نامفهوم بودن صداهای اطراف) احساس می کند.

در صورت داشتن این علایم مراجعه به کلینیک شنوایی سنجی جهت انجام تست شنوایی در سریعترین زمان ممکن ضروری است. در صورت تایید افت شنوایی و سکته گوش مراجعه به متخصص گوش حلق بینی جهت تزریق کورتون در گوش میانی ضروری می باشد. دقت داشته باشید جهت رفع مشکلات ناشی از سکته گوش 2 هفته اول بعد از شروع علایم زمان طلایی برای بازگشت علایم می باشد و در صورت از دست دادن این زمان احتمال و شانس برگشت علایم نیز کاهش می یابد.

توجه داشته باشید بعد از یک تا دوهفته علایم سرگیجه و حالت تهوع به صورت خودبه خود از بین می رود و تنها مشکل کم شنوایی و وزوز باقی می ماند. در بسیاری از افراد با تزریق کورتون کم شنوایی به حالت نرمال و وزوزگوش به طور کامل از بین می رود اما در مواردی نیز بعد از تزریق کورتون هیچ درمانی اتفاق نمی افتد(کم شنوایی و وزوز باقی می مانند).

همچنین در مواردی بعد از تزریق کورتون مشکل کم شنوایی به طور کامل برطرف شد اما وزوزگوش با همان شدت اولیه باقی می ماند.

در صورتی که علایم سکته گوش حتی بعد از تزریق کورتون از بین نرفتند جهت جلوگیری از بدترشدن کم شنوایی و رفع وزوزگوش استفاده از سمعک های ماسکردار ضروری است. با استفاده از سمعک های ماسکردار درک گفتار و شنیدن صدای اطراف از گوش دچار سکته گوش امکان پذیر می شود و همچنین با استفاده از ماسکر و با پوشش کامل وزوز می توان انتظار حذف و کاهش قابل توجه وزوزگوش را داشت.

در صورت تاخیر در تهیه سمعک ماسکردار و به علت درگیری بخش حلزون و عصب ناشی از سکته گوش احتمال از بین رفتن کامل شنوایی در همان گوش و افزایش قابل توجه شدت وزوزگوش وجود دارد.

5. ضربه فیزیکی به سر

ضربه فیزیکی به سر در اثر تصادفات یکی دیگر از عوامل آسیب به شنوایی و شروع وزوزگوش می باشد. در موارد شدید ضربه فیزیکی می تواند سبب پارگی پرده گوش، شکستگی زنجیره استخوانچه ها، شکستگی حلزون و جمجمه، آسیب به عصب شنوایی و ... شود. همچنین در موارد شدید شروع وزوزگوش بعد از تصادفات اتفاق می افتد.

انجام تست شنوایی برای ارزیابی کامل وضعیت شنوایی، انجام تست ام ار ای و سی تی اسکن برای بررسی وضعیت جمجمه لازم و ضروری است. همچنین استفاده از سمعک های ماسکردار جهت پوشش وزوزگوش و تقویت افت شنوایی پیشنهاد می شود. 

 

6. مصرف داروهای اتوتوکسیت

مصرف داروهای اتوتوکسیت به دلیل آسیب به سلولهای مویی در حلزون می توانند سبب شروع کم شنوایی شوند. همانطور که در بالا بیان شد کم شنوایی به مرور می تواند سبب شروع وزوزگوش شود. همچنین مصرف قرص آسپیرین نیز می تواند سبب وزوز و کم شنوایی در فرکانس های بالا شود اما به صورت موقت. به این معنی که با قطع مصرف آسپیرین وزوز و کم شنوایی نیز از بین می روند اما در صورت نیاز به قطع دارو حتما باید با پزشک متخصص خود مشورت کنید.

 

7. پارگی پرده گوش

سوت زدن گوش نیز ممکن است ناشی از سوراخ شدن پرده گوش باشد. فشار شدید هوا ناشی از ضربه به گوش، قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، تغییرات فشار ناشی از پرواز یا غواصی و حتی عفونت‌ها همگی از نشانه‌ها و عوامل متداولی هستند که ممکن است منجر به سوراخ شدن پرده گوش و به دنبال آن کم شنوایی و وزوزگوش شوند.

در این حالت مراجعه به متخصص گوش حلق بینی یا شنوایی شناس جهت بررسی پرده گوش لازم است. در صورتی که پارگی پرده گوش کوچک باشد به صورت خود به خود بعد از چندین هفته ترمیم می شود اما در پارگی های بزرگ انجام عمل جراحی پرده گوش ضروری است. نکته بسیار مهم در این موارد جلوگیری از ورود آب یا رطوبت به داخل کانال و پرده گوش در حین استحمام می باشد. ورود آب یا رطوبت به دلیل سوراخ بودن پرده گوش می تواند سبب شروع عفونت گوش میانی و افزایش کم شنوایی و وزوزگوش شود.

استفاده از قالب های ضدآب یا پوشاندن کامل گوش برای جلوگیری از ورود آب یا حتی رطوبت در حین استحمام ضروری است.

 

8. عفونت های گوش میانی

وجود عفونت در گوش میانی می تواند سبب کم شنوایی و شروع وزوزگوش شود. انجام تست ادیومتری و تمپانومتری برای تشخیص عفونت گوش میانی ضروری است. در اکثر موارد با رفع عفونت گوش میانی مشکلات کم شنوایی و وزوزگوش نیز از بین می رود. انجام تست ادیومتری و تمپانومتری قبل و بعد از مصرف دارو جهت اطمینان از رفع کامل عفونت و اثربخشی داروها ضروری است.

 

9. اتواسکلروزیس یا چسبندگی استخوانچه ها

بیماری اتواسکلروزیس یا چسبندگی استخوانچه رکابی یکی دیگر از علت های شروع وزوز، کم شنوایی و سرگیجه می باشد. برای درمان بیماری اتواسکلروزیس می توان از روش تهاجمی و غیرتهاجمی استفاده کرد.

در روش تهاجمی با انجام عمل جراحی استخوانچه رکابی برداشته می شود و پروتز جایگزین می شود اما در روش غیرتهاجمی از سمعک های ماسکردار برای رفع کم شنوایی و وزوزگوش استفاده می شود.

مشکل روش اول، درمان با عمل جراحی این است که در بعضی موارد عمل موفقیت امیز نمی باشد که ممکن است سبب افزایش کم شنوایی و وزوزگوش شوند و حتی در مواردی ممکن است قطع عصب صورتی و فلج صورت نیز اتفاق بیفتد. برطبق تجربه، تجویز سمعک نسبت به روش عمل جراحی برای افراد با مشکل اتواسکلروزیس رضایت بیشتری از شنیدن صدای گفتار و رفع وزوزگوش دیده شد و در درمان با سمعک بیمار استرس عمل جراحی و خطرات غیرقابل برگشت آن را نیز ندارد.

10. بیماری منییر

بیماری منییر یا هیدروپس اندولنفاتیک بیشتر به صورت یک طرفه(تنها در یک گوش) دیده می شود. همچنین در بیماری منییر جنبه های ارثی نیز وجود دارد. از علایم شایع بیماری منییر ایجاد کیپی یا احساس پری، سرگیجه های طولانی مدت، کم شنوایی در فرکانس های پایین و وزوز با صدای بم و کلفت می باشد.

توجه داشته باشید بیماری منییر دارای درجات و شدت های متفاوتی است و حتما حضور هر 4 علایم برای تشخیص قطعی منییر لازم نمی باشد و شاید فرد تنها دارای علایم سرگیجه و احساس کیپی باشد.

درمانی برای بیماری منییر وجود ندارد اما انجام رژیم غذایی بدون نمک و کافیین همراه با مصرف ویتامین ها بخصوص ب 12 برای کنترل بیماری و کاهش علایم ضروری است. علاوه بر رژیم غذایی و ویتامین ها برای کاهش علایم منییر می توان از موارد زیر نیز استفاده کرد:

برای کاهش علایم سرگیجه استفاده از قرص بتاسرک یا بتاهستین و برای کاهش علایم کم شنوایی و وزوزگوش استفاده از سمعک های ماسکردار گزینه مناسبی می باشد.

11. تومور اکوستیک یا تومورهای عصب شنوایی

تومورهای عصب شنوایی در اکثر اوقات به صورت یک طرفه(تنها در یک گوش) دیده می شوند. این تومورها با قرارگرفتن در بخش فرکانس های بالا عصب شنوایی سبب بروز کم شنوایی در فرکانس بالا، وزوز با صدای تیز و بروز سرگیجه می شوند. بنابراین انجام تست شنوایی(ادیومتری) و تست ام ار ای در صورت شروع وزوزهای یکطرفه و جهت تشخیص و رد توموراکوستیک ضروری می باشد.

 

12. وزوز گوش بعد از کرونا

یکی از علائم کرونا در برخی از افراد سوت کشیدن گوش می‌باشد. بر اساس تحقیقات انجام‌شده، حدود ۱۵٪ از افراد مبتلا به کرونا از وزوزگوش و کم شنوایی شکایت کرده اند. در مورد اینکه چگونه و چرا ویروس کرونا سبب بروز کم شنوایی و وزوزگوش می شود اطلاعات زیادی وجود ندارد.

13. آلرژی و وزوز گوش

بیماران مبتلا به رینیت آلرژیک به طور چشم‌گیری بیشتر از سایر افراد در معرض اختلال عملکرد شیپور استاش (ETD) قرار دارند. این اختلال می‌تواند منجر به ظهور علائمی همچون ویز ویز یا صدای هوهو شود و احتمال افزایش عفونت‌های سینوسی را افزایش دهد.

 

14. فشار خون یا غلظت خون بالا

فشار خون بالا و غلظت خون همواره اثراتی همچون سوت زدن گوش را ایجاد می‌کنند. این اتفاق از طریق افزایش جریان خون در سیاهرگ‌ها، شریان‌های اطراف سر، سینوس‌ها و گوش‌ها رخ می‌دهد. با ورود خون با نیروی بیشتر از مسیرهای عروقی صدای ضربان قلب یا حالت نبض را در گوش به وجود می‌آورد که به این نوع از وزوز، وزوز ضربانی یا نبض دار گفته می شود.

برای درمان وزوز ضربانی انجام حجامت جهت کاهش غلظت خون، استفاده از قرص های فشار جهت کنترل فشار، استفاده از لیزردرمانی، حذف نمک و کافیین و صدادرمانی پیشنهاد می شود.

 

15. اختلالات مفصل TMJ

هنگامی که وزوز گوش ناشی از اختلال عملکرد مفصل فک (مفصل گیجگاهی فکی یا TMJ) باشد وزوز با حرکت فک به صورت تق تق شنیده می شود. این حالت بخصوص در هنگام غذا خوردن بسیار بیشتر شنیده می شود. جهت درمان وزوز ناشی از مفصل تی ام جی به متخصص دندانپزشک جهت تهیه گارد دندان مراجعه شود. استفاده از گارد یا محافظ دندان بخصوص در هنگام خواب از فشار آوردن دندان ها برروی یکدیگر، دندان قروچه و درنهایت فشار بر روی مفصل  TMJ جلوگیری می کند. همچنین استفاده از حوله گرم یا سرد نیز در کاهش علایم و درد ناشی از درگیری مفصل تی ام جی کمک کننده است.

 

16. انسداد کانال گوش با جرم گوش

گاهی اوقات وزوز گوش می‌تواند به دلیل جرم بیش از حد گوش یا وجود جسم دیگری در تماس با پرده گوش ایجاد شود. تعریق زیاد، تنگ بودن کانال گوش، دستکاری بیش از حد، آلودگی محیط کار و ... از علت های بسته شدن و انسداد کانال گوش با جرم یا واکس گوش می باشند. انجام ساکشن و شستشوی گوش توسط متخصص گوش و حلق و بینی می تواند به رفع علائم کمک کند. دقت داشته باشید گاهی جرم گوش بخصوص بعد از استحمام می تواند سبب دردگوش شود.

 

17. آسیب های سر و گردن

آسیب شدید به سر یا گردن یا حتی آرتروزهای گردن می تواند باعث مشکلات عصبی، جریان خون و عضلات شود که منجر به وزوز بدنی می شود. درمان آسیب فیزیکی زمینه‌ای از طریق دارودرمانی، فیزیوتراپی و... ممکن است به نوبه خود علائم وزوز گوش را بهبود بخشد. در موارد شدید اعمال جراحی نیز ممکن است ضروری باشد.

 

18. وزوز گوش با سرگیجه و سردرد

وجود وزوز گوش به همراه سرگیجه و درد سر می تواند ناشی از فشارهای عصبی روزانه، استرس های بالا، درگیری سیستم عصبی، مشکلات فشارخون و... باشد. همچنین احساس درد و فشار در مناطق سری یا سینوس‌ها ممکن است علت اصلی این علائم باشد.

 

19. وزوز گوش بعد از شستشو و ساکشن

بسیاری از افراد بعد از شستشوی گوش دچار وزوزگوش می شوند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد وزوز گوش به عنوان یک پیامد نامناسب از شستشوی جرم گوش با ساکشن یا حتی سرنگ گذاشتن در گوش رخ می‌دهد. از علت های شروع وزوز بعد از ساکشن می توان به صدای بلند آن درحین شستشوی گوش که می تواند سبب تحریک بیش از حد عصب شنوایی شود اشاره کرد. مورد دیگری که می توان به آن اشاره کرد تحریک عصب واگ در حین شستشوی گوش است. عصب واگ در بخش استخوانی کانال گوش قرار دارد که حتی با تحریک آن فرد دچار سرفه نیز می شود.

 

20. کم خونی و وزوز گوش (وزوز با تپش قلب)

کاهش سطح آهن موجب افزایش نیروی پمپاژ شریان‌ها برای انتقال خون بیشتر می‌شود. این تغییرات در جریان خون توسط گوش‌ها قابل شنیدن است، به طوری که افراد مبتلا به کمبود آهن، نبض یا ضربان قلب خود را در گوش‌های خود احساس می‌کنند. به این نوع از وزوز که به صورت ضربانی یا نبض دار شنیده می شود وزوز ضربانی گفته می شود. وزوز ضربانی بیشتر جنبه عروقی نظیر فشار خون بالا، غلظت خون بالا، گرفتگی عروق و... ایجاد می شود.

 

21. استرس های بیش از حد

استرس یکی از مسائل بسیار رایج است که در اکثر موارد به عنوان علت اصلی وزوز گوش شناخته می‌شود. در اکثر موارد وزوز ناشی از استرس به سرعت بعد از دوری از آن خود به خود محو می‌شود. با این حال در برخی موارد ممکن است به صورت مزمن باقی بماند. توجه داشته باشید در رفرنس ها و مقالات بیان شده است که برای شروع وزوزگوش باید بیش از یک عامل وجود داشته باشد. به طور مثال فرد دارای کم شنوایی در یک یا دو فرکانس می باشد و در شنیدن صدا هیچ مشکلی ندارد اما با شروع استرس های زیاد، کم خوابی، درگیری و فشارهای عصبی وزوزگوش شروع می شود. دقت کنید عامل کم شنوایی به تنهایی باعث شروع وزوزگوش نمی شود و با شروع عامل دوم وزوزگوش نیز شروع و دایمی می شود.

 

22. بیماری های خودایمنی و سرطان

بیماری های خودایمنی نظیر بیماری ام اس و تعدادی از انواع سرطان و روش‌های درمانی آنها ممکن است عامل کاهش شنوایی یا شنیدن صدای زنگ در گوش شوند. این افت شنوایی ممکن است از حداقل تا حداکثر متغیر باشد و ممکن است در هر دو گوش یا به صورت جداگانه رخ دهد.