آیا موسیقی درمانی توانایی درک گفتار را در کودکان با کم شنوایی بهبود می بخشد؟
خلاصه اثر موسیقی درمانی بر درک گفتار نوزاد
سمعک و کاشت حلزون ابزارهای یا دستگاه های تقویت کننده بسیار مفیدی برای کودکان با انواع کم شنوایی می باشند. اما آنها به طور کامل توانایی درک گفتار در محیط های مختلف را فراهم نمی کنند زیرا علاوه بر شنیدن صدا نیاز به تمرین و کسب مهارت های درک گفتار نیز نیاز می باشد. بسیاری از کودکان یا حتی بزرگسالان با کم شنوایی در محیط های شلوغ یا نویزی در درک گفتار دچار مشکل می شوند. توجه داشته باشید که شنیدن انسان از طریق گوش ها صورت نمی گیرد بلکه در مغز انجام می شود. سیستم شنوایی محیطی(حلزون و عصب) دریافت کننده و منتقل کننده اطلاعات به سیستم شنوایی مرکزی یا مغز می باشند. در این مقاله در مورد اثر موسیقی درمانی و تمرین مغز برای بهبود توانایی درک گفتار در کودکان با کم شنوایی صحبت می شود و نتیجه مقالات در مورد اثر موسیقی درمانی بسیار مثبت بود و کودکان بعد از 12 هفته تمرین موسیقی درمانی در محیط های شلوغ توانایی درک بهتری کسب کردند.
کم شنوایی چیست و چرا ایجاد می شود؟
سوالی که اکثر خانواده ها از متخصص شنوایی شناس دارند: آیا کودک من دچار کم شنوایی می باشد؟ چرا؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت نوزادانی که شرایط زیر را داشته باشند بیشتر در معرض کم شنوایی قرار می گیرند و خانواده ها باید بیشتر هوشیار باشند: *وجود سابقه کم شنوایی در خانواده *زردی یا بیلی روبین بالا بالا که منجر به تعویض خون شود *بستری در بخش مراقبت های ویژه نوزادان(NICU) بیشتر از 5 روز *مصرف آنتی بیوتیک ه ویژه جنتامایسن در دوران بستری *مصرف دارو در حین بارداری به دلیل بیماری *سندرم های مرتبط به کم شنوایی *ناهنجاری های سر و صورت(شکاف کام یا شکاف لب) *ضربه به سر و شکستگی جمجمه در حین تولد *کمبود اکسیژن *تولد زودرس(نوزاد نارس) *وزن پایین تر از 1500 گرم همچنین موارد ژنتیکی نیز باعث بروز کم شنوایی می شود و در بعضی از موارد حتی در هنگام تولد شنوایی نوزاد سالم می باشد و بعد از 3 یا 6 ماه کم شنوایی بروز پیدا می کند به همین دلیل انجام تست های شنوایی دوره ای ضروری می باشد. بنابراین طبق گفته سازمان بهداشت جهانی کودکانی که این شرایط را دارا باشند احتمال بروز کم شنوایی در آنها بیشتر می باشد اما توجه داشته باشید اگر این شرایط رو نوزاد نداشته باشد به معنی سالم بودن شنوایی و عدم نیاز به تست شنوایی و پیگیری آن نمی باشد.
چگونه کم شنوایی کودک را شناسایی کنیم؟
ارزیابی شنوایی نوزادان و کودکان توسط تست OAE و تست ABR انجام می گیرد. در تست OAE پاسخ های سلول های مویی حلزون بررسی می شود و پاسخ تست به صورت قبول و رد(Pass یا Fail) مشخص می شود. مشخص شدن پاسخ Pass به معنی سالم بودن سلول های مویی در حلزون می باشد و برعکس آن پاسخ Fail به معنی عدم پاسخ سلول های مویی و احتمال کم شنوایی در نوزاد افزایش می یابد. *توجه1: داشتن پاسخ Fail بخصوص در بدو تولد می تواند به دلیل وجود مایع آمونیوم در گوش نوزاد باشد و نمی توان براساس آن نظر داد. همچنین امکان دارد به دلیل کوچک بودن کانال گوش نوزاد پروب OAE به درستی در کانال گوش قرار نگیرد در نتیجه پاسخ صحیح دیده نمی شود(پاسخ Fail مشاهده می شود). *توجه2: پاسخ pass در تست OAE به معنی سالم بودن سیستم شنوایی نوزاد نمی باشد زیرا در این تست تنها حلزون گوش بررسی شده است و شاید عصب گوش آسیب دیده باشد. طبق تجربه فعالیت در بیمارستان کودکان بسیاری از خانواده بعد از انجام تست حلزون در مرحله اول به دنبال انجام تست ای بی ار یا تست های دوره ای نوزاد نبودند. تست ای بی ار(ABR) دارای اعتبار زیادی برای ارزیابی شنوایی نوزادان می باشد و پاسخ آن مشخص کننده میزان شنوایی در نوزاد می باشد. در تست ای بی ار پاسخ های عصب شنوایی یا عصب 8 تا سطح ساقه مغز بررسی می شود. در این تست با ارائه صدا در شدت های مختلف ارزیابی شنوایی صورت می گیرد و در صورتی که پاسخ عصب در شدت بالاتر از معیار نرمال ظاهر شود کم شنوایی نوزاد تایید و میزان آن مشخص می شود. پس به طور کلی می توان گفت برای ارزیابی شنوایی نوزاد و کودک باید تست OAE و ABR باهم انجام گیرد زیرا مکمل یکدیگر می باشند و برای شناسایی کم شنوایی نوزاد و تعیین میزان آن نیاز می باشند. بهتر است این تست ها به صورت دوره ای تا یکسالگی انجام گیرد تا در صورت بروز کم شنوایی شناسایی و شروع درمان سریعتر صورت گیرد.
آیا موسیقی درمانی در نوزادان با کم شنوایی در بهبود درک گفتار مفید می باشد؟
صدای ایجاد شده توسط افراد یا اشیاء از طریق هوا به گوش می رسد. هر یک از بخش های گوش(گوش خارجی، میانی و داخلی) در هنگام مواجهه صدا برای شنیدن نقش مهمی دارد برای مثال گوش خارجی(لاله و کانال گوش) صدا را جمع می کند و از طریق کانال گوش تقویت و به بخش بعدی منتقل می کند. در ادامه گوش میانی از طریق پرده گوش صدا را تقویت می کند(به دلیل اختلاف سطح پرده و استخوانچه رکابی صدا چندین برابر تقویت و بلندتر می شود) و از طریق استخوانچه ها به بخش بعدی یا گوش داخلی منتقل می شوند. در انتها حلزون گوش صدا را از طریق حرکت غشاء پایه شناسایی و به سیگنال های الکتریکی تبدیل و به عصب شنوایی و مغز انتقال می یابند. در نهایت، مغز به این سیگنال های الکتریکی معنا می بخشد و شنیدن یا درک گفتار و صداهای محیط انجام می شود. در صورتی که هریک از بخش های اشاره شده در مسیر شنوایی دچار آسیب شود کم شنوایی ایجاد می شود که ممکن است موقت(عفونت گوش) یا دایمی(کم شنوایی ناشی از افزایش سن) باشد. کم شنوایی دارای درجات مختلفی می باشد از ملایم تا عمیق دسته بندی می شوند و هرچه افت شنوایی به سمت عمیق نزدیکتر شود میزان افت شنوایی بیشتر و توانایی درک گفتار ضعیف تر می شود زیرا آسیب به حلزون و عصب شدیدتر می باشد. برای مثال کودکی که کم شنوایی خفیف یا ملایم دارد ممکن است تنها با صداهای ملایم مانند زمزمه مشکل داشته باشد. و برعکس آن فردی که کم شنوایی شدید یا عمیق دارد ممکن است فقط صداهای بسیار بلند مانند موتور جت یا آژیر اضطراری را بشنود.
برای رفع مشکل شنوایی تنها درمان موجود سمعک یا دستگاه های کاشت حلزون می باشد. سمعک با تقویت صدا در فرکانس هایی که دچار کم شنوایی شده اند باعث بهبود و طبیعی شدن شنوایی می شود. اما بسته به میزان افت شنوایی و محل آسیب در مسیر شنوایی درک گفتار و نتیجه استفاده از سمعک برای بیماران متفاوت می باشد. برای مثال بسیاری از کودکانی که از سمعک یا کاشت حلزون استفاده می کنند در شنیدن صدا در مکان های پر سر و صدا یا حضور چندین گوینده مشکل پیدا می کنند. این وضعیت برای کودک نسبت به بزرگسال بسیار سخت و غیرقابل تحمل می شود زیرا کودک در اکثر اوقات در محیط های پرسروصدا مانند مدرسه و کلاس های درس حضور دارد. بنابراین توجه به این مسئله بسیار مهم می باشد. همچنین راه حلی که می توان در این زمینه ارائه داد اول: تجویز سمعک های جدید با طیف فرکانسی بالا برای کودک، دوم: انجام تمرینات برای افزایش توانایی مغز در جهت بهبود درک گفتار که یکی از این روش ها موسیقی درمانی می باشد. فعالیت های موسیقی از قدرت و توانایی های مغز استفاده می کنند به طور مثال تمرین موسیقی سبب بهبود و تمرین مغز در زمینه های آشنایی با انواع صداها، استفاده بهتر از بینایی، افزایش توانایی حافظه، خلاقیت، مهارت‌های اجتماعی و ارتباط با دیگران می شود که برای کودک بخصوص با کم شنوایی بسیار مفید می باشد. با بررسی و مقایسه تفاوت های بین نوازندگان حرفه ای و افرادی که آموزش موسیقی کمی دارند یا اصلاً آموزش ندارند مشخص شد که نوازندگان حرفه ای نسبت به افراد معمولی در گوش دادن در محیط های شلوغ و توجه بیشتر به صداها قابلیت و توانایی بیشتری دارند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که همانطور که موسیقی دانان با انجام تمرین و گذشت زمان به این توانایی دست پیدا کردند پس انجام تمرینات موسیقی برای کودکان با کم شنوایی به صورت منظم و متوالی در محیط ساکت و شلوغ کمک کننده است. در مطالعه ای که مدت زمان تاثیر موسیقی درمانی بر درک گفتار را بررسی کردند مشخص شد که که کودکان پس از 2 سال آموزش موسیقی مهارت های شنیداری خود را بهبود می بخشند. بنابراین، مانند بسیاری از کارها، توانایی افراد برای گوش دادن در محیط های پر سر و صدا احتمالاً با استعدادهای طبیعی و تمرین زیاد ارتباط دارد. همچنین در مقاله دیگری مشخص شد که انجام 12 هفته تمرین موسیقی برای کودک با کم شنوایی مهارت های موسیقی و شنیداری کودک افزایش پیدا کرده است. در این مقاله از 14 کودک با کم شنوایی متوسط تا شدید استفاده شد. به این صورت که توانایی درک گفتار در نویز(شنیدن گفتار در حضور نویز زمنیه) ابتدا بدون تمرین موسیقی و بار دیگر بعد از 12 هفته تمرین موسیقی مجدد ارزیابی شدند. نتیجه ارزیابی اول نشان داد که کودک مهارت های شنیداری بسیار ضعیفی در محیط شلوغ یا نویزی دارد اما برخلاف نتیجه اول، بعد از 12 هفته تمرین موسیقی توانایی درک گفتار و مهارت های شنیداری کودکان بسیار افزایش پیدا کرده بود. تمرینات موسیقی درمانی کودکان در طول این مدت به صورت طبل زدن، آواز خواندن و رقصیدن با سایر کودکان، گوش دادن به برنامه های موسیقی در خانه، طراحی آهنگ یا تطبیق صداها با سازها بود. 
سوالات متداول در زمینه موسیقی درمانی و اثرات آن بر درک گفتار نوزاد *استفاده از موسیقی درمانی برای چه افت های شنوایی مناسب است؟ مشکل در درک گفتار اکثر در کودکان با کم شنوایی متوسط و بالاتر(40 درصد و بالاتر) دیده می شود بنابراین بهتر است موسیقی درمانی برای این گروه انجام شود. البته توجه داشته باشید به طور یقین انجام موسیقی درمانی برای کودکان با افت های کمتر نیز مفید می باشد. *آیا به جز سمعک درمان دیگری برای کم شنوایی وجود دارد؟ خیر. درمان های جدیدی مانند ژن درمانی، سلول های بنیادی و دارو درمانی در حال بررسی و آزمایش بر روی حیوانات می باشد اما به دلیل عوارض جانبی بر روی انسان قابل انجام نمی باشد. احتمالا در سال های آینده مشکلات این روش ها برطرف می شود و برای کم شنوایی همانند مشکلات بینایی روش مناسبی فراهم می شود. *آیا نوزاد می تواند از سمعک داخل گوشی یا نامریی استفاده کند؟ خیر. به دلیل اندازه کوچک کانال گوش و رشد گوش تجویز سمعک های داخل گوشی یا نامریی امکان پذیر نمی باشد و تنها باید از سمعک های پشت گوشی با قالب استفاده شود. کلینیک شنوایی و سمعک فراشنوا
ارزیابی شنوایی نوزادان و کودکان، انجام تربیت شنوایی، گفتاردرمانی، ارزیابی وزوز گوش، تحریک الکتریکی، صدادرمانی، ماسکر، سمعک های مخصوص وزوز گوش، موسیقی درمانی برای درمان وزوز گوش در مرکز فراشنوا انجام می شود.
جهت مشاوره تلفنی و آنلاین با شماره های زیر با ما در ارتباط باشید: 09105241071(مشاوره آنلاین) 02188958823 02188949368 اینستاگرام جهت مشاهده نتایج درمان: Samak_farashenava (سمعک فراشنوا)