چه راههایی برای جلوگیری از شروع وزوز گوش وجود دارد؟
چگونه از شروع وزوز گوش جلوگیری کنیم؟
*وزوز گوش چیست؟ *علت شروع وزوز گوش چیست؟ *چگونه از شروع وزوز گوش جلوگیری کنیم؟ *چه راههایی برای جلوگیری از شروع وزوز گوش وجود دارد؟وزوز گوش یا شنیدن صدا چیست؟
وزوز گوش یا شنیدن صدا در گوش به حالتی گفته می شود که فرد در محیط ساکت و بدون حضور منبع صوتی صدایی در سر یا گوش های خود می شنود. برای هر فرد وزوز گوش یا صدا می تواند متفاوت باشد برای مثال شنیدن صدای سوت، خش خش، هو هو، صدای شیرآب، صدای سوت کتری یا حتی ترکیبی از چندین صدا. علاوه بر این فرکانس صدا نیز می تواند برای هر فرد متفاوت باشد اما در اکثر افراد با کم شنوایی فرکانس وزوز گوش برابر است با فرکانسی که بیشترین افت شنوایی در آن وجود دارد. توجه داشته باشید وزوز گوش یک بیماری نیست بلکه عارضه یک بیماری دیگر است از این رو وزوز گوش نمی تواند سبب شروع کم شنوایی یا بدترشدن آن و همچنین ایجاد آسیب های مغزی و عصبی برای بیمار شود. همچنین مشاهده شده است که بیماران با وزوز گوش از کاهش درک گفتار در محیط های پرسروصدا و شلوغ شکایت دارند. این احتمال وجود دارد که وزوز گوش سبب درگیری در سیستم عصبی بیمار می شود و عصب قادر به تفکیک گفتار از نویز زمینه نمی باشد. پس به طور کلی می توان گفت وزوز گوش سبب بدترشدن آستانه های شنوایی بیمار نمی شود اما احتمال دارد سبب کاهش درک گفتار در بیمار شود.علت شروع وزوز گوش چیست؟
همانطور که در بخش بالا بیان شد وزوز یا شنیدن صدا می تواند در یک گوش یا هردو گوش و حتی در سر شنیده شود. از مهمترین عامل های شروع وزوز گوش کم شنوایی می باشد. بروز کم شنوایی یا پیرگوشی بخصوص در سنین بالا افزایش می یابد از این رو در سنین بالا احتمال شروع وزوز گوش افزایش می یابد. همچنین طبق مشاهدات بیماران با کم شنوایی و مقالات مشخص شده است که شدت کم شنوایی با شدت وزوز گوش رابطه مستقیم دارد به این صورت که هرچه میزان کم شنوایی افزایش یابد شدت وزوز گوش نیز افزایش می یابد. بنابراین در بیماران با کم شنوایی جهت بهترشنیدن و جلوگیری از بدترشدن شنوایی و همچنین شروع وزوز گوش و افزایش شدت آن استفاده از سمعک پیشنهاد می شود. به زبان ساده تر می توان گفت کم شنوایی با هر میزانی سبب کاهش ورودی به عصب شنوایی و کاهش تحریک آن نسبت به شنوایی نرمال می شود. به مرور زمان و با کاهش ورودی های شنوایی مغز به دنبال جبران کم شنوایی و ورودی های شنوایی فعالیت خود را افزایش می دهد(شروع جبران مرکزی در مغز یا سیستم عصبی مرکزی). افزایش فعالیت مغز سبب ایجاد راههای عصبی جدید در مغز می شود که عارضه آن شروع وزوز گوش یا شنیدن صدا در گوش یا سر می باشد. پدیده جبران مرکزی می تواند در سایر سیستم های بدن نظیر چشم نیز اتفاق بیفتد تا به بهتردیدن فرد کمک کند. توجه مهم: در بالا بیان کردیم که یکی از مهمترین عامل های شروع وزوز گوش کم شنوایی می باشد. دقت داشته باشید این جمله به این معنی نمی باشد که برای شروع وزوز گوش حتما باید کم شنوایی در تمامی فرکانس های شنوایی رخ دهد بلکه حتی وجود کم شنوایی در تنها یک فرکانس نیز می تواند سبب بروز جبران مرکزی و شروع وزوز گوش شود. به این مثال توجه کنید: وزوز گوش می تواند در فرد با کم شنوایی در فرکانس 6 و 8 کیلو با افت ملایم(10 تا 20 درصد کم شنوایی) و شنوایی نرمال در سایر فرکانس ها نیز رخ دهد. توجه مهم 2: بر طبق رفرنس ها برای شروع وزوز گوش حتما باید بیش از یک عامل نقش داشته باشد. به این معنی که زمانی وزوز گوش در فرد شروع می شود که 2 یا چندین عامل در کنار یکدیگر رخ دهند برای مثال افت شنوایی بسیار کم همراه با استرس و بی خوابی. تجربه نویسنده از وزوز گوش: بیماری با شکایت وزوز گوش به کلینیک فراشنوا مراجعه کرده بود که در تاریخچه گیری مشخص شد که چند روز قبل از شروع وزوز گوش دچار استرس و فشار عصبی بیش از حد همراه با بی خوابی به دلیل دعوا با برادر خود بر سر مسایل شخصی شده بود. همچنین در تست ادیومتری نیز افت شنوایی ملایم در هر دو گوش یافت شد اما دقت داشته باشید بیمار یا این افت شنوایی در شنیدن صدا هیچ گونه مشکلی نداشت و حتی نیاز به تجویز سمعک نیز لازم نبود و شکایت اصلی آن شنیدن صدا در گوش بود. یکی دیگر از مهمترین عامل های شروع وزوز گوش ضربه صوتی شدید یا درمعرض قرارگیری طولانی مدت در صدای بلند می باشد. ضربه صوتی شدید نظیر صدای گلوله یا انفجار به دلیل فشار صوتی بیش از حد می تواند سبب آسیب به شنوایی و مسیرهای عصبی شود که عارضه آن شروع وزوز گوش است. همچنین در معرض قرارگیری بیش از 8 ساعت در صدای پرسروصدا می تواند سبب کم شنوایی موقت شود و اگر این حالت ادامه داشته باشد به مرور کم شنوایی موقت به کم شنوایی دایم تبدیل می شود که مجددا عارضه آن شروع وزوز گوش است برای مثال شغل های صنعتی نظیر کارگران کارخاانه ریختگیری، اهنگری و... که صدای بسیار بلند در محل کار آنها وجود دارد اکثرا دچار کم شنوایی در فرکانس های بالا(بخصوص فرکانس 4 کیلوهرتز) و وزوز گوش می باشند. کم شنوایی ناشی از نویز یا Noise Induce Hearing Loss(NIHL) در اثر قرارگیری بیش از حد در معرض صدای بلند دیده می شود. در این نوع کم شنوایی آسیب ابتدا در فرکانس 4 کیلوهرتز شروع می شود و به مرور و ادامه حضور در نویز فرکانس های اطراف 4 کیلوهرتز نیز درگیر می شوند(فرکانس های بالا). توجه داشته باشید حتی گوش دادن با هندزفری با صدای بلند می تواند سبب بروز کم شنوایی NIHL در فرد شود. عامل دیگری که در شروع وزوز گوش نقش مهمی دارد ضربه روحی و احساسی شدید می باشد. در این موارد با درگیر شدن سیستم لیمبیک که کنترل کننده هیجانات و احساسات می باشد وزوز گوش شروع می شود. از دیگر موارد شروع وزوز می توان به مصرف داروهای آسیب رسان به گوش، بیماری های گوش نظیر بیماری منییر، بیماری اتواسکلروزیس، عفونت های گوش میانی و داخلی(لابیرنتیت)، پارگی پرده گوش، تومورهای گوش میانی، ضربه فیزیکی شدید به سر و... می توان اشاره کرد.چگونه از شروع وزوز گوش جلوگیری کنیم؟
(چه راههایی برای جلوگیری از شروع وزوز گوش وجود دارد؟)
امروزه به دلیل استفاده از هندزفری، مصرف داروها بدون نسخه پزشک، افزایش استرس و درگیری های ذهنی شیوع وزوز گوش نیز در تمامی کشورها رو به افزایش است اما متاسفانه به دلیل مکانیسم پیچیده وزوز گوش تاکنون درمان قطعی برای وزوز گوش معرفی و شناخته نشده است. از این رو بهتر است از شروع و ایجاد وزوز گوش جلوگیری کنیم. در بخش زیر به روش ها و راههای جلوگیری از شروع وزوز گوش اشاره شده است:1. درمان کم شنوایی با سمعک
تاکنون هیچ درمان دارویی برای کم شنوایی یافت نشده است از این رو با اطمینان می توان گفت استفاده از سمعک برای درمان کم شنوایی تنها گزینه می باشد. همچنین در مواردی که بیمار دچار افت شنوایی عمیق می باشد انجام کاشت حلزون بهترین گزینه درمانی می باشد. توجه داشته باشید در اکثر کم شنوایی ها هر دو گوش دچار آسیب می شوند بنابراین بهتر است از یک جفت سمعک استفاده شود. استفاده از دو سمعک یا سمعک دو گوشی علاوه بر اینکه از آسیب شنوایی بیشتر در گوش ها جلوگیری می کند در شنیدن صدا بخصوص در محیط های شلوغ یا فاصله های دور نیز بسیار کمک کننده است و شاید با سمعک تک گوشی در این محیط ها و شرایط نتوان به درک گفتاری مناسبی دست یافت. از طرف دیگر زمانی که در کم شنوایی دو طرفه تنها از یک سمعک استفاده می شود متخصص شنوایی شناس مجبور است قدرت یا بهره سمعک را بیش از حد مورد نیاز افزایش دهد تا کم شنوایی گوش مقابل را نیز جبران شود. برای مثال در کم شنوایی دوطرفه با 50 درصد افت شنوایی در صورتی که بیمار از سمعک دوگوشی استفاده کند بهره سمعک بر روی 40درصد قرار می گیرد اما در صورت استفاده از تنها یک سمعک بهره و قدرت سمعک بر روی 60 درصد قرارداده می شود که حتی ممکن است سبب آسیب به گوش نیز شود. توجه مهم: در روش صدادرمانی برای بیماران با وزوز یک طرفه توصیه شده است که از یک جفت سمعک ماسکردار جهت صدادرمانی استفاده شود(هردو گوش به صورت همزمان تحریک شوند) تا تمامی مسیرهای عصبی ایپسی و تقاطعی تحریک شوند تا شانس درمان وزوز گوش نیز افزایش یابد.2. عدم حضور یا فعالیت در محیط های پرسروصدا
استفاده طولانی مدت از هندزفری با صدای بلند می تواند سبب کم شنوایی ناشی از نویز(NIHL) و بروز وزوز گوش شود. همچنین برای شغل های صنعتی که همواره در محیط های پرسروصدا می باشند استفاده از هدفون های مخصوص جهت کاهش شدت صداها و جلوگیری از کاهش شنوایی و بروز وزوز گوش توصیه می شود.3. کنترل احساسات و هیجانات
کنترل استرس، درگیری های ذهنی، اضطراب یکی دیگر از روش های جلوگیری از بروز وزوز گوش می باشند. بسیاری از افراد برای کنترل استرس از ورزش هایی نظیر یوگا یا مدیتیشن استفاده می کنند. همچنین صحبت با روان شناس جهت کنترل استرس و اضطراب نیز یکی دیگر از گزینه ها می باشد.4. رژیم غذایی مناسب در کنار مصرف ویتامین ها
رژیم غذایی مناسب برای کاهش شدت وزوز گوش شامل عدم مصرف چای، قهوه، نسکافه، نوشابه، نمک، فلفل، فست فود و... می باشد. در واقع کاهش یا عدم مصرف کافیین، نیکوتین، الکل و موارد مشابه بخصوص زمانی که بیش از حد مصرف شوند با تاثیر بر جریان خون و فشار خون می توانند در بروز وزوز گوش نقش داشته باشند. همچنین کمبود بعضی از ویتامین ها در شروع وزوز گوش نقش دارند. علاوه بر این ویتامین ها در کاهش شدت وزوز گوش و پروسه درمان وزوز گوش نیز مورد استفاده قرار می گیرند که مهمترین آنها شامل ویتامین دی، ب 12، زینک، منیزیم، پتاسیم، اهن، امگا3 و... می باشند.5. عدم مصرف داروهای اتوتوکسیت
مصرف بعضی از داروها بخصوص داروهای اتوتوکسیت می تواند سبب بروز کم شنوایی و به دنبال آن وزوز گوش شود. داروهای آنتی بیوتیک نظیر جنتامایسین، ازیترومایسین، کانامایسین و سایر داروهای مایسین دار می توان اشاره کرد. همچنین مصرف سایر آنتی بیوتیک ها در دوز های بالا نیز می تواند سبب بروز کم شنوایی در فرد شود.6. بیماری های گوش
در بالا بیان شد که بیماری های گوش میانی و داخلی نیز سبب بروز وزوز گوش می شوند اما با درمان سریع آنها می توان از شروع وزوز گوش جلوگیری کرد. به طور مثال در شروع بیماری منییر در صورتی که از ویتامین ب 12 و حذف نمک در غذاها استفاده شود می توان از پیشرفت بیماری یا شدت آن جلوگیری کرد. همچنین یکی از علایم اصلی بیماری منییر کم شنوایی و وزوز گوش می باشد که استفاده از سمعک در این موارد از بدترشدن شنوایی و حتی حذف وزوز گوش بسیار نقش دارد. همچنین سایر بیماری ها از جرم گوش، عفونت گوش، پارگی پرده گوش، اتواسکلروزیس تا تومور عصب شنوایی یا شوانوم وستیبولار می توان با پیگیری و درمان به موقع مانع از بروز علایم آنها شد.7. الگوی خواب مناسب
داشتن خواب مناسب و استراحت سیستم عصبی مرکزی در کاهش فعالیت عصبی نقش مهمی دارد که در نتیجه از افزایش شدت وزوز گوش جلوگیری می کند. به طور مثال در زمان خستگی و کم خوابی احتمال افزایش شدت وزوز گوش بیشتر می شود.